Bir fizibilite raporunda teknik, ekonomik ve mali değerlendirme değişmeyen üç ana bölüm olarak yer alır.
– Raporun türü ne olursa olsun, yukarda sıralanan her üç rapor türü için de teknik değerlendirmenin içeriği değişmez.
– Eğer hazırlanan rapor bir fizibilite raporu değil de gelir fonksiyonu olmayan bir kamu projesi niteliğinde ise, bu raporlarda ekonomik değerlendirme bölümü yer almaz. Mali değerlendirme bölümün kapsamı da projenin finansman temini ve kaynak maliyeti analizine doğru evrilir.
– Eğer hazırlanan rapor kamunun gerçekleştirmek durumunda olduğu , kâr amacı gütmeyen sosyal bir proje ise (küçük de olsa bir gelir getirici özelliği olan) bu raporlardaki ekonomik değerlendirme bölümünün odağı, fiyatlandırma ve rekabet olanaklarından çok, yatırıma duyulan potansiyel ihtiyacın tespitine doğru evrilir.
Bu durum aşağıda açıklanmıştır.
- Teknik Değerlendirme: Yatırım ile hedeflenen ürün ve/veya hizmetin belirlendiği, bu ürün ve/veya hizmetin üretilebilmesinin fiziki/teknik gerekliliklerinin ve yatırım gerçekleştirildikten sonra oluşacak işletme faaliyetlerinin içeriğinin belirlendiği bölümdür.
Teknik değerlendirmenin sonunda sayısal olarak sabit yatırım tutarı, işletme dönemi giderleri, işletme sermayesi hesaplamaları yapılabilir hale gelir.
Hazırlanan rapor bir fizibilite de olsa, sosyal bir proje de olsa, bir kamu projesi de olsa teknik değerlendirmenin içeriği değişmez.
- Ekonomik Değerlendirme (Pazar Analizi): Yatırımla hedeflenen ürün ve/veya hizmetin yurt içi/yurt dışı satış imkânlarının, potansiyel müşteri kesiminin, yatırım tamamlandıktan sonra üretilecek ürün ya da sağlanacak hizmetin minimum hangi fiyatla, nereye ve ne kadar bir miktarda satılabileceğinin tahmin edildiği bölümdür.
Ekonomik değerlendirmenin sonunda sayısal olarak ürün ya da hizmetin satış fiyatı ile ne kadar satılabileceğinin bir ölçüsü olan kapasite kullanım oranı (KKO) veya doluluk oranı gibi iki temel değere ulaşılır. Ve bu değerler işletmenin faaliyete geçtikten sonra yıllık gelirlerinin hesaplanmasında kullanılır. Aynı zamanda işletmenin değişken türde olan yıllık giderlerinin ne oranda etkileneceği de belirlenmiş olur.
- Mali Değerlendirme (Finansal Analiz): Teknik değerlendirmenin belirlediği sabit yatırım tutarı, teknik bölümün belirlediği işletme giderleri, teknik ve ekonomik bölümün belirlediği işletme gelirlerine ilişkin sonuçların veri olarak kullanılması sureti ile yatırımın gerektirdiği finansman ihtiyacı, bu ihtiyacın hangi kaynaktan sağlanacağı, yıllar itibariyle KKO’nda gerçekleşecek nakit akımlarının yatırımcı kişi/kurum/kuruluş nezdinde beklenen geri dönüşü, iç kârlılığı sağlayıp sağlamadığına bu bölümde bakılır.
Mali değerlendirme sonucunda sayısal olarak finansman ihtiyacı ve kaynakları, projenin geri dönüş süresi, net bugünkü değer, iç kârlılık oranı, yatırım indeksi, fayda maliyet oranı, katma değer etkisi gibi sonuçlara erişilir. Hazırlanacak senaryolar kapsamında duyarlılık analizleri, risk analizleri yapılır.
Özelliklerine göre projeler ve değerlendirme kriterleri sonraki sayfadaki tabloda özetlenmiştir. >>>