Net bugünkü değer paranın zamana bağlı değerinin sabit olmamasından kaynaklanan bir kavramdır.
Yatırımcının bir yatırıma para harcar iken, harcadığı o paraya karşılık yıllar itibariyle elde edeceği kârın ne kadar olacağını paranın zaman değerini dikkate alarak hesaplayabilmek üzere geliştirilmiş bir yöntemdir.
Yatırım harcamasının yapıldığı zaman ile yatırımın ekonomik ömrü boyunca elde edeceği net kârın, kasaya girdiği zaman dilimleri birbirinden oldukça farklıdır. Bu nedenle bu yıl yapılmış bir yatırım harcamasının karşılığında, örneğin 15 yılda elde edilecek kârın mukayese edilmesinde, paranın zaman değerindeki kaybın göz önüne almadan gerçekçi bir karşılaştırma mümkün olmayacaktır.
Diğer bir deyişle, bugün yatırıma harcanan paranın getirisi, bundan sonraki örneğin onbeş yılda gerçekleşecektir. Net Bugünkü Değer yöntemi bugünden sonraki onbeş yılda elde edilecek getiri toplamının, bugün harcanan para ile mukayese edilmesini aynı düzlemde gerçekleştiren analitik bir araçtır
Elde edilecek getirinin bugün harcanan para ile mukayese edilirken aynı zaman dilimine getirilmesinin iki yolu vardır.
- Birincisi gelecek yıllarda elde edilecek gelirleri bugüne indirgemek (Net Bugünkü Değer) veya
- Bugün harcanan yatırım tutarını ve elde edilen gelirleri 15 yıl sonrasına yükseltmek (Bileşik faiz)
Her iki yöntem de tüm harcama ve getirileri aynı zaman dilimine (yani bugüne ya da ekonomik ömrün son yılına) çekmesi nedeni ile kullanılabilir. Ancak mali hesaplamalarda tercih edilen yöntem gelecek yıllardaki getirilerin bugüne çekilmesidir. Zira insan zihni içinde yaşadığı zaman dilimindeki paranın değerini, gelecekteki paranın değerine oranla daha iyi değerlendirebilir.
Paranın zamana bağlı olan değeri sabit olsa idi, yatırımcının harcadığı paranın ve yatırımdan beklediği kârın karşılığı olan para, yıllar itibari ile elde edilecek net nakit farkları (C) toplanarak hesaplanabilirdi. Ancak para da zamana karşı yıpranan bir unsur olduğu için, bu hesaplamada paranın zaman değerini dikkate almak kaçınılmazdır.
Net bugünkü değer hesabındaki temel belirleyici paranın zaman değerini gösteren indirgeme oranıdır. İndirgeme oranının içeriği ise paranın zaman değerindeki aşınma ve yatırımcının o yatırımdan beklediği kârın bir bileşkesidir. Bu noktada şu soruya cevap vermek gerekir:
Bir yatırımcı açısından paranın zaman değerini hangi unsurlar belirler?
Paranın zaman değerini belirleyen üç unsur bulunur:
- Enflasyon oranı
- Paranın kazanma gücü (yatırımdan beklenen kâr oranı)
- Geleceğin oluşturduğu belirsizlik (Yatırımcı nezdinde yatırıma koyacağı paranın girdiği riski göze alabilmesini sağlayacak artı bir oran, (Eldeki kuş/Daldaki kuş)
Bu üç unsurun bileşkesinden elde edilen ve indirgeme oranı ya da iskonto oranı olarak ifade edilen bir oran kullanılarak, yatırımdan yıllar itibari ile elde edilen net nakit akımları bugünkü değerine getirilir. Böylece bugün yatırımcının cebinden çıkacak olan paranın, yıllar itibariyle elde edeceği kâr toplamı da bugünkü değeri ile hesaplanmış olacaktır. Diğer bir deyişle yatırılan para ile elde edilecek kâr toplamı aynı zeminde mukayese edilebilir hale gelecektir.
Net Bugünkü Değerin (NBD) hesaplanmasında kullanılan formül aşağıda verilmiştir.
NBD= ΣP0
P0= Pn /(1+i)n
P0= Paranın net bugünkü cari değeri
Pn= Paranın (Net Nakit Farkının) n. yıldaki değeri
n= İşletme yılının sayısı (Ekonomik ömür)
i= indirgeme oranı (iskonto oranı)
NBD hesabı bileşik faiz hesabının tersidir.
Sonraki sayfada basit örnek bir hesaplama gösterilmiştir. >>>